Instrukcja Obsługi Nastolatka. Jak go zrozumieć?
Często nie zdajemy sobie sprawy, jak trudnym etapem w życiu człowieka jest dorastanie. Okres adolescencji to czas budowania własnej tożsamości i poszukiwania sobie miejsca w przestrzenie społecznej. To okres stawiania sobie ważnych pytań typu „Kim jestem?”, „Co jest w życiu ważne”?, „Kim chcę być w przyszłości”?
Co dla Nastolatków jest ważne a zarazem trudne?
Na tym etapie życia bardzo istotną rolę odgrywa grupa rówieśnicza. Jest ona swego rodzaju „lustrem” dla młodego człowieka. Pomaga mu ogarnąć chaos związany z poszukiwaniem własnej tożsamości. Będą wśród kolegów nastolatek widzi, że „inni też tak mają”. Ponadto „razem raźniej” być w tym zagubieniu. Dlatego też niezmiernie ważna jest identyfikacja z grupą poprzez szukanie wspólnych cech osobowości, czy wartości. Nierzadko służą temu przynależność do określonej subkultury, podobne zainteresowania czy po prostu wspólne formy spędzania wolnego czasu.
Akceptacja przez środowisko rówieśnicze wydaje się jedną z kluczowych potrzeb nastolatka. Dlatego właśnie czarną wizją dla młodego człowieka jest odrzucenie przez grupę. Jego poczucie własnej wartości jest bardzo kruche, wrażliwe na krytykę. Zatem może pojawić się myślenie, że skoro inni go nie akceptują, to jest „gorszy”, „inny”, „coś jest z nim nie tak”.
Środowisko rówieśnicze zarazem pragnieniem jak i zagrożeniem….
Środowisko rówieśnicze może być zatem źródłem cierpienia dla młodego człowieka. Często pojawia się konflikt między potrzebą autonomii a przynależności do grupy. Z jednej strony ważne jest budowanie swojej odrębności, z drugiej poczucie, że aby być akceptowanym trzeba często rezygnować ze swoich potrzeb. Problem może pojawić się, gdy potrzeba bycia zaakceptowanym jest tak silna, że młody człowiek jest gotów poświęcić zbyt wiele. Szczególnie niebezpieczeństwo pojawia się, gdy powiela negatywne wzorce grupowe, jak na przykład przemoc czy stosowanie używek. Niezmiernie ważna rolą rodziców czy opiekunów jest dostrzeżenie tego zagrożenia jak najwcześniej, gdyż z biegiem czasu pomoc nastolatkowi może okazać się trudniejsza.
Jednakże środowisko rówieśnicze może być także przestrzenią do lepszego poznawania siebie w kontekście funkcjonowania społecznego. Nastolatek ma okazję do budowania pozytywnych wzorców relacji oraz badania konsekwencji swoich zachowań czy wpływu na otoczenie. Towarzystwo kolegów i koleżanek jest szansą do poznawania mocnych i słabszych stron, sprawdzania w jakich rolach czy sytuacjach czuje się najpewniej, najbezpieczniej.
Jak ważni są rodzice dla Nastolatka w tym etapie rozwoju?
Na pierwszy rzut oka wydaje się, że na tym etapie życia rodzice schodzą na drugi plan. Często relacje z kolegami stają się ważniejsze niż autorytet opiekunów. Jednak ich rola jest tylko pozornie mniej istotna. W rzeczywistości bowiem młody człowiek bardzo potrzebuje ich wsparcia i obecności, chociaż rzadko to wyraża.
Okres dorastania często wiąże się z poczuciem zagubienia. Zatem istotne jest, aby rodzice byli przewidywalni i konsekwentni. Warto aby kierowali się jasnymi zasadami, pokazywali dziecku, że granice odgrywają ważną rolę w ich życiu oraz nie przekraczali granic nastolatka.
Rodzicu! Pełnisz nadal ważną rolę w życiu Nastolatka!
Jasno określone zasady i normy rodziców są istotne również w innym kontekście. Są bowiem okazją dla nastolatka do ich podważania, atakowania. Dzięki nim może on budować swoją sprawczość, odrębność i stopniowo odseparowywać się od rodziców.
Opiekunowie często mają tendencje, aby z wiekiem ograniczać swobodę dziecka – mają różnego rodzaju wyobrażenia dotyczące tego co może robić nastolatek, gdy nie jest pod ich opieką. Wydaje się to błędnym postępowaniem, ponieważ dla młodego człowieka może być odebrane jako niezrozumiałe i krzywdzące – jest coraz starszy, a mniej może. Warto zatem obdarzyć dziecko zaufaniem i dać mu przestrzeń, przy jednoczesnym zachowania uważności na niepokojące zachowania. Mamy wtedy większe szanse na dobre (co nie znaczy, że łatwe) relacje z nastolatkiem oraz na to, że łatwiej mu będzie zacząć funkcjonować w nowych rolach czy sytuacjach społecznych.
Jak zbudować bliską i prawdziwą relację rodzic- dziecko?
Ważnym elementem relacji rodzic – dziecko jest również pokazanie swojej „ludzkiej twarzy”, zamiast próby bycia opiekunem „idealnym”. Młodzież nierzadko ma tendencję do ukrywania i nadmiernego przejmowania się swoimi słabościami, gdyż kojarzy im się z byciem „gorszym”, co z kolei często powoduje lęk przed odrzuceniem rówieśników. Warto aby rodzice swoją postawą pokazywali, że oni również miewają trudności czy słabsze momenty, co nie oznacza, że są mało wartościowi.
