Terapia uzależnień

Wprowadzenie

Jak wynika z danych Światowej Organizacji Zdrowia, statystyczny Polak wypija średnio 12,5 litra czystego alkoholu w ciągu roku, ponad dwukrotnie przekraczając tym samym globalną średnią wynoszącą 6,2 litra. 24% Polaków pali papierosy a ponad 100 tysięcy jest uzależnionych od narkotyków. To nie wszystko: według badania CBOS-u z 2015 niemal 20% Polaków ma problem z uzależnieniem od pracy, 4% z kompulsywnym robieniem zakupów, a 2% użytkowników Internetu jest od niego uzależnionych.
Czym jest uzależnienie?
Uzależnienie jest zaburzeniem zdrowia psychicznego polegającym na odczuwaniu okresowego albo stałego przymusu zażywania określonej substancji psychoaktywnej (narkotyków, leków, alkoholu, papierosów, itd.) lub wykonywania określonej czynności (przymusowe zachowania – zakupy, oglądanie telewizji, seks, masturbacja, gry hazardowe lub komputerowe). Właściwie każda czynność, nad którą dana osoba utraciła kontrolę może w którymś momencie spełniać kryteria kliniczne dla uzależnienia (czynności wykonywane kompulsywnie). Odróżnić należy uzależnienie fizjologiczne oraz uzależnienie psychiczne, chociaż są one ze sobą nieraz ściśle powiązane to ich mechanizmy w istotny sposób różnią się od siebie.
W uzależnieniu fizjologicznym potrzeba stałego zażywania substancji objawia się poprzez liczne dolegliwości fizyczne – ból, bezsenność, biegunki, drżenia. Odstawienie substancji prowadzi do zespołu odstawiennego (abstynencyjnego), który nieleczony może prowadzić nawet do śmierci.
Uzależnienie psychiczne jest z kolei silną potrzebą stałego wykonywania jakiejś czynności/zażywania substancji, jednak w przypadku uzależnienia psychicznego deprywacja tej potrzeby nie prowadzi do poważnych fizjologicznych następstw. Istnieje szereg cech pozwalających rozpoznać uzależnienie psychiczne:

1. wzrost tolerancji na działanie środka (i co za tym idzie, potrzeba zwiększania dawek/częstotliwości podejmowania danych czynności)
2. kontynuowanie zażywania danej substancji/podejmowania czynności pomimo doświadczanych skutków zdrowotnych i kosztem swojego otoczenia (rodziny, pracy)
3. samooszukiwanie się, stosowanie mechanizmów obronnych, usprawiedliwianie się
4. natręctwa myślowe dotyczące przyjmowania substancji (mogą się utrzymywać nawet po wielu latach abstynencji)
5. utrata zainteresowania otoczeniem
6. fizyczne wyniszczenie organizmu
7. osłabienie siły woli

Nie jest w zasadzie możliwe wystąpienie objawów zależności fizycznej przy braku uzależnienia psychicznego, często natomiast zdarza się sytuacja odwrotna (uzależnienie psychiczne bez uzależnienia fizycznego). W leczeniu uzależnienia fizjologicznego niezbędnym wstępem jest detoksykacja (odtrucie), w dalszej kolejności również proponowane jest wsparcie farmakologiczne. Walka z uzależnieniem psychicznym i zapobieganie zawrotom jest znacznie większym i długoterminowym wyzwaniem dla psychologów, psychoterapeutów i lekarzy psychiatrów.

OBEJRZYJ FILM Z TERAPEUTĄ UZALEŻNIEŃ – RADOSŁAWEM HELWICHEM

Do kogo skierowana?

Terapia uzależnień jest skierowana do wszystkich tych, którzy czują, że utracili kontrolę nad przyjmowaniem danej substancji lub otrzymują takie informacje ze swojego otoczenia. Rozpoznanie u siebie wymienionych wyżej cech uzależnienia może być pomocną wskazówką przy podejmowaniu decyzji o podjęciu terapii. Terapia uzależnień jest skierowana zarówno do osób uzależnionych lub używających szkodliwie substancji (alkoholu, narkotyków, leków, papierosów, dopalaczy i innych) jak również do osób odczuwających przymus wykonywania czynności (uzależnionych od seksu, zakupów, pracy, hazardu, internetu, gier, objadania się, masturbacji i każdej innej czynności, której wykonywanie stało się przymusem warunkującym redukcję napięcia związanego z chęcią jej wykonania).

Co zyskam?

Samo przezwyciężenie uzależnienie fizjologicznego nie wystarcza, żeby na dobre pozbyć się nałogu. Najczęstszą przyczyną powrotu do zażywania substancji psychoaktywnych jest psychiczny aspekt uzależnienia. To ten aspekt jest największym wyzwaniem zarówno dla samego uzależnionego jak i dla zespołu psychoterapeutycznego/grupy wsparcia/społeczności terapeutycznej.
Terapia – czy to w postaci psychoterapii indywidualnej, grupowej, społeczności terapeutycznej (np. w ośrodkach stacjonarnych MONAR-u), czy w grupach samopomocowych takich jak Anonimowi Alkoholicy, Anonimowi Narkomani i inne, ma na celu reedukację i resocjalizację. W konsekwencji terapie te mają doprowadzić do zaprzestania lub zmniejszenia częstotliwości przyjmowania substancji psychoaktywnych. Terapia ma na celu również redukcję szkód i pomoc w powrocie do prawidłowego funcjonowania w społeczeństwie. Aby zmiany osiągnięte w toku leczenia uzależnienia były trwałe, wskazanym jest podjęcie psychoterapii indywidualnej pogłębionej a także terapii rodzinnej lub małżeńskiej. W toku psychoterapii dana osoba uczy się nowych, zdrowych modeli zachowań, zasad, które mają jej pomóc w utrzymaniu abstynencji i walce z nawrotami. Jednocześnie pracuje indywidualnie nad swoją motywacją, samooceną, relacjami z innymi ludźmi aby wzmocnić poczucie własnej wartości oraz poszerzyć wgląd we własne stany emocjonalne.

Czas trwania?

Leczenie uzależnienia jest zawsze kwestią indywidualną. O ile leczenie detoksykacyjne i farmakologiczne można ująć w ramy czasowe, o tyle psychoterapia i wychodzenie z uzależnienia psychicznego to proces często długotrwały. Leczenie w trybie stacjonarnym w ośrodkach opartych na terapii społecznościowej (np. MONAR) trwa najczęściej co najmniej rok. W warunkach ambulatoryjnych w zależności od motywacji pacjenta, jego poziomu wglądu i gotowości na zmiany psychoterapia może trwać od kilkunastu tygodni (podejście behawioralne) do kilku lat w przypadku pogłębionej psychoterapii (na przykład w nurcie psychodynamicznym).

Gdzie nas znajdziesz?

Psychoterapeuta Psycholog