Gaslighting – czym jest? Jak wygląda?

Gaslighting to pojęcie, które coraz częściej spotykamy w przestrzeni publicznej. Same zjawisko dotyczy wielu osób – mimo, że o tym nie wiedzą. Z tego artykułu dowiesz się czym jest i czy… występuje w Twoim życiu?

Gaslighting jest przemocą emocjonalną

– tak samo okrutną w skutkach jak przemoc fizyczna. To forma manipulacji, której nazwa wzięła się od sztuki teatralnej i filmu „Gaslight”, gdzie mąż manipuluje swoją żoną w celu przekonania jej do jej własnego obłędu. Jak to robi? Dokonuje zmian w ich otoczeniu (np. przestawia rzeczy z miejsca na miejsce) i zaprzecza temu, by coś takiego się zdarzyło. Takie zachowania doprowadzają do tego, że bohaterka wątpi we własne myśli i uczucia. Właśnie tak działa gaslighter: manipuluje ofiarą, by ta negowała to, co dzieje się obok niej i w niej samej. Celem sprawcy jest doprowadzenie do uzależnienia ofiary i posiadanie nad nią władzy.

Gaslighting może występować w wielu typach relacji – między szefem i pracownikiem, rodzicem i dzieckiem, czy przyjaciółmi. Najczęściej jednak mówi się o gaslightingu w związkach. Przemoc może być stosowana zarówno przez mężczyznę, jak i kobietę.

Jak wygląda?

W praktyce niekiedy trudno jest dostrzec granice między nieporozumieniami a gaslightingiem. Bierze się to też z tego, że większość osób nie ma pojęcia o tym, że ulegają przemocy. Kojarzysz sytuacje, w których partner często powtarza: „Jesteś nadwrażliwa!”, „Uspokój się” lub „Przestań dramatyzować”? Taki partner może także:

• izolować Cię od bliskich, mówiąc: „Twój ojciec jest zbyt zaborczy, nie powinieneś jeździć do domu rodzinnego, źle to na Ciebie wpływa” i „Słyszałem rozmowę z Twoimi przyjaciółkami, ale one są głupie. Powinnaś przestać się z nimi kolegować, słyszałaś, co wygadują?”
• sprawiać, że nie ufasz własnym emocjom: „Czy Ty słyszysz siebie? Jesteś strasznie nerwowy, nie będę rozmawiać z Tobą w takim stanie, uspokój się, nic takiego się nie stało!”
• podważać Twoją dobrą kondycję zdrowia psychicznego: „Powinnaś coś z tym zrobić, to nie jest normalne. To już jakaś choroba psychiczna!”
• wmawiać nieprawdę mimo tego, że znasz fakty: „Przecież odpisałam Ci na wiadomość, dlaczego twierdzisz, że nie? Zastanów się jakie głupoty wygadujesz.”
• podważać Twoje uczucia, komunikując: „Znowu wyjesz? Przecież nie masz powodu” lub „Przestań się tak cieszyć z tego awansu, miałaś dużo szczęścia.”
• wzbudza poczucie winy: „Jak możesz podejrzewać mnie o zdradę, kiedy troszczę się i martwię o wszystko? Ciężko pracuję a Ty jedyne co potrafisz najlepiej, to mnie oskarżać!”

Gaslighting prowadzi do tego, że ofiara naprawdę może doświadczyć choroby – np. depresji, zaburzeń odżywiania, lęków. Osoba uzależniona jest zdominowana i podporządkowana – ekonomicznie, emocjonalnie i psychicznie. Traci poczucie własnej wartości, relacje oraz swoje „ja”. Z czasem zaczyna popadać w obłęd i zaprzeczać samemu sobie po to, by nie zostać nazwanym chorym psychicznie oraz nie wywoływać kolejnych kłótni. 

Czy można zapobiec temu, by nie stać się ofiarą gaslightera? Bądźmy czujni na wszelkie niepokojące sygnały i nie bójmy się stawiać granic. Pilnujmy swojej tożsamości i wartości tak, by nikt nam ich nie odebrał. I najważniejsze – kierujmy się tym, co mamy w głowie a nie tym, co inni chcieliby nam do niej włożyć!

Śledź nas na Facebooku i na Instagramie!