Depresja poporodowa – jak zrozumieć, rozpoznać i leczyć?

W naszym społeczeństwie spotkać się można w większości z przekonaniem, że każda kobieta chce mieć dzieci. Nawet, jeżeli ich nie planuje, to poradzi sobie poprzez pojawienie się instynktu macierzyńskiego. Czas ciąży, porodu i macierzyństwa opisywany jest wielokrotnie jako czas spełnienia się kobiety, pięknego oczekiwania na przyjście na świat dziecka, przepełniony szczęściem i radością. Wiele osób myśli, że wszystkie zadania związane z opieką i pielęgnacją dziecka przychodzą kobiecie z lekkością, podyktowane są intuicją i wcześniej wspomnianym instynktem macierzyńskim. Czy tak jest zawsze? Czy tak wygląda macierzyństwo? Co się dzieje gdy zamiast błogostanu i sielanki pojawia się frustracja, rozdrażnienie, przygnębienie, rozczarowanie, czy gniew?

Kobieta stoi przed trudnym zadaniem związanym z nową rolą życiową, która oznaczać może nie tylko ze szczęście, ale też i wiele trudów. Okres okołoporodowy to czas, w którym pojawić się mogą zaburzenia emocjonalne. Ów zaburzenia występują pod postacią stanów depresyjnych oraz lękowych, depresji poporodowej, a także stresu pourazowego, czy psychozy. Ważne jest, aby jak najwcześniej wykryć powyżej wymienione zaburzenia i szybko wdrożyć leczenie – wszystko po to, by miały jak najmniejszy wpływ na przebieg ciąży, porodu, nawiązywania relacji między matką a dzieckiem. Ważne jest też to, by świeżo upieczona mama miała możliwość doświadczać satysfakcjonujących ją chwil, które będą ją w tej roli wzmacniać i powodować, że będzie czuła się pewnie.

Objawy depresji w ciąży – jak je rozpoznać?

W trakcie ciąży może występować depresja, pojawiają się typowe dla tego zaburzenia objawy:

– obniżony nastrój, trudności ze snem, zaburzenia łaknienia, poczucie winy, niska samoocena, myśli samobójcze, anhedonia i lęki…

Wymienione objawy przeważnie dotyczą tematyki związanej z ciążą; na przykład: przyszła mama uważa, że nie będzie dobrą matką, odczuwa przerażający lęk przed tym, że sobie nie poradzi w tej roli.

Baby Blues – co to takiego?

Po około piątym , szóstym dniu od porodu pojawić się może tzw. „baby blues”, którego źródłem są zmiany hormonalne w organizmie kobiety. Baby blues nie nosi znamion zaburzenia, czy choroby. Można go określić jako przejściowy stan, nietrwający dłużej niż 10-14 dni. Charakteryzuje się zmiennością nastrojów, drażliwością, zmęczeniem, płaczliwością i smutkiem…

Przyczyny depresji poporodowej

Depresja poporodowa wymaga leczenia psychoterapeutycznego i farmakologicznego. Kobiety, które są w grupie ryzyka to głównie takie, u których w rodzinie występuje lub występowała depresja, wcześniej przebyta depresja poporodowa. Ponadto przyczyną mogą być trudności pojawiające się w ciąży: gdy ciąża jest zagrożona, nie została zaplanowana, występowały negatywne doświadczenia podczas wcześniejszych porodów i ciąż. Dodatkowo wymienia się przyczyny ekonomiczne, trudności relacyjne z własną matką, partnerem, samotne macierzyństwo.

Należy jednak zwrócić uwagę na to, że na depresję poporodową nie są narażone tylko kobiety z grupy ryzyka, ale również te, które nie przejawiały żadnych symptomów. Jeśli przyszłe mamy znajdują się w grupie ryzyka nie oznacza to, że zapadną na tę chorobę.

Objawy depresji poporodowej

• dotyczące roli matki: poczucie bycia złą matką, niekompetentną, nieradzącą sobie z dzieckiem;
• dotyczące dziecka: przewrażliwienie jeśli chodzi o zdrowie/bezpieczeństwo dziecka, ocenianie dziecka jako uciążliwe, pojawiające się myśli dotyczące chęci przekazania komuś innemu dziecka lub opieki nad nim, wykonywanie czynności pielęgnacyjnych i higienicznych w sposób mechaniczny, nieodczuwanie pozytywnych stanów podczas opieki nad dzieckiem, rozdrażnienie, gniew i złość w kontakcie z dzieckiem;
• typowe dla choroby afektywnej: ciągłe odczuwanie smutku, brak umiejętności czucia pozytywnych stanów emocjonalnych, myślenie w sposób negatywny (nie tylko o sobie, dziecku ale i o innych aspektach życia), niechęć do kontaktów z innymi, brak wiary w to, że sytuacja kobiety może się polepszyć, kłopoty ze snem, nerwowość, rozdrażnienie, ciągłe poczucie zmęczenia, utrata apetytu lub wzmożona chęć jedzenia, myśli samobójcze;

Jakie są najskuteczniejsze strategie leczenia depresji poporodowej?

Leczenie powinno zostać wdrożone jak najszybciej, by uniknąć konsekwencji krótko i długofalowych mogących wystąpić zarówno u matki, jak i u dziecka. Niezmiernie ważne jest, aby podawać te leki, które niosą za sobą najniższe ryzyko występowania negatywnych skutków. Jeśli matka była wcześniej leczona farmakologicznie – co przynosiło pozytywne efekty –  należałoby rozważyć powrót do tych konkretnych leków. Lekarz przepisując leki matce, rozpoczyna dawkowanie od najniższych możliwych dawek (niższych niż podaje się innym pacjentom).

Najlepszymi efektami cieszy się połączenie dwóch sposobów leczenia: farmakoterapii z psychoterapią. Najczęściej jest tak, że do Poradni Zdrowia Psychicznego do psychoterapeuty czy lekarza psychiatry nie zgłasza się sama kobieta – jest zgłaszana przez partnera, rodziców, rodzeństwo, znajomych, lekarzy. Najważniejsze jest to, aby została otoczona opieką specjalistyczną z zakresu zdrowia psychicznego.